از جنبه ی آزادی قلم و بیان واندیشه،چند نکته باید لحاظ شود:

1.هر کس نمی تواند و نباید تنها به بهانه ی تولید علم ،خود را در هر مقوله ای وارد نماید؛مگر اینکه مطالعه و تحقیقی پیرامون آن مسائل داشته باشد.

2.نمی توان به دلیل آزادی بیان و قلم وبه بهانه ی تولید علم به انحراف فکری و روحی انسان ها از هر نوع دست زد. گمراه کردن یکانسان از قتل او بسیبدتر و پلید تر است.

3.نمی توان و نباید با سوء استفادهاز آزادی ، ذهن و روان کسانی را به چیز هایی مشغول کرد که در انتها جز تلف کردن وقت وعمر و ضایع کردن قوای مغزی و روحی و بد آموزی اخلاقی و دینی چیزی نصیبشان نشده باشد.

4.اگر کسی پیدا شود که بگوید من عاشق علم هستم برای خود علم و کاری ،به نتیجه ی مثبت و منفی آن ندارم.

5.بحث و بررسی پیرامون مسایل دینی و ارایه ی نظریات و برداشت های مختلف در جنبه های گوناگون فلسفی،کلامی،اخلاقی،سیاسی،ادبی،هنری،روانشناسی ،جامعه شناسی و دیگر علوم انسانی،همیشه و برای همگان نمی تواند آزاد باشد.

6.اسلام منادی آزادی افکار و اندیشه ها و عقاید انسان ها از جهل و خرافه و تعصّب و اسارت در انانیّت ونحنانیّتو تقلید و تقیّدبه زمان و مکان خاص و باور و پذیرش بدئن چون و چراست و این ویژگی منحصر به فرد اسلام است.

7.اندیشه و علم وهنر ارزشی است ثمین، امّا ارزشمند تر از آن درست اندیشیدن و در جهت مصلحت اخروی انسان ها تولید علم نمودن و از خطرات و از رهزنان درونی و بیرونی آن در امان بودن است.

8.موانع خارجی از قبیل دلبستگی به اشخاص و افراد و احزاب و مکاتب و ملل و پیروی از آنچه بدان علم نداریم نیز اغوا گر و غارت کننده ی اندیشه اند،نیز رهزن اندیشه اند.

9.برای ورود به ساحت عالم آن گونه که از صفت تقدّس برخوردار باشد،طهارت درونی و بیرونی شرط است.

10.تفکّر و مواد آن یعنی علم، با چهار آفت روبه روست . استبداد درونی و بیرونی و لا ابالی گری درونی و بیرونی. راه مقابله با آنها تمسّک به آزادی است.

از یک سو آزادی از استبداد درونی و بیرونی و از دیگر سور هایی از قید و بند های هوا و هوس درونی وفضای آلوده ی بیرونی.

11.پر هیز از ترجمه و تقلید صرف.

12.پرهیز از هرج ومرج و بیکاری.

13.بها دادن به تحقیق و پژوهش ترسیم خطوط کلّی و خروج ازروز مرّگی.

14.بزرگداشت مقام علمی عالمان واندیشمندان.

15.ایجاد رشته های جدید و متناسب با زمان و نیاز های کشور در زمینه های مختلف صنعت و کشاورزی،مواد،ژنتیک، زیست فناوری،دارو ها و اسانس های گیاهی و به طور کلّی آن چه که امروز ه مورد نیاز جامعه ی ما می باشد چه به طور اخص و چه به طور عام.

16.تبیین عدم تعارض میان توسعه ودین و اخلاق.

17.توجّه به دو عنصر خلّاقیّت و جرأت علمی.

18.عاری سازی محیط های علمی از جریان های جنجال بر انگیز و غیر علمی و غوغا سالار.

19.نگاهی جدید به بحث حوزه و دانشگاه.

20........

به هر حال کار های نا شدهای که باید به انجام رساند بسیار است.اوّلین قدم برانداختن نابسامانی و عیوب گذشته است.[1]