.جامعه و طلبه

«این که دیگران از روحانی انتظار ویژه دارند انتظاری بجا است.چون او باید معلم و الگو و سرمشق دیگران باشد و در یک جمله،روحانی باید متدّین،خوش برخورد،خوش سلیقه و تا حدّامکان نسبت به همه،خدمتگزار و راهنما و خیرخواه باشد که در این صورت،موفقیت او حتمی است.»«آیت الله رضا استادی»( وافی،1388،ص528).

مقدمه

خانواده ی روحانیون در جامعه از جهت وضعیت ظاهری خانواده،نوع پوشش ونوع حجاب و چیدمان منزل،برای جامعه به عنوان یک الگواست.وقتی وارد خانه ی یک طلبه می شوید،چیزی که یک حسن برای این خانه به حساب می آید،سادگی همراه با سلیقه و صفا و خلوصی است که در خانه می باشد.گاهی خانواده ها از وسایل تجملی استفاده می کنند و می گویند نشانه ی آبرو و شخصیت ماست؛ولی اگر همان وسایل در خانه ی طلبه باشد به عنوان ضدّ ارزش است.(شریفی،صص2-1)این فقط یکی از ابعاد الگو بودن زندگی طلبگی در جامعه است.راجع به این مطلب،مطالبی دیگر در بخش شرایط زندگی طلبگی و شروع زندگی مشترک آمده است.

1-1.توقعات جامعه

1-1-1.مخالفت اسلام با گوشه گیری علما

یک مسلمان از دیدگاه اسلام،کسی است که با مسلمانان دیگر در کلیه ی مراحل زندگی شکت کند ودر همه ی صحنه ها حضور داشته باشد و لذا دوری کردن از اجتماع مردم و انزوا و گوشه گیری دراسلام مذموم و مورد نکوهش است.با کناره گیری مسلمانان از فعالیت های اجتماع مردم و انزوا و گوشه گیری سیاسی و از دست دادن پست های مدیریت اجتماعی،هرکونه قدرتی به مرور زمان از دست می رود و به دست دیگران می افتد و کار به جایی می رسد که ما به احکام دین خود،حتی در سطح خود هم نمی توانیم عمل کنیم مثلا نمی توانیم فرزند خود را با فرهنگ دینی تربیت کنیم.اگر متدیّنین،حضور سیاسی اجتماعی خود را از دست بدهند(به ویژه حضوری که هم اکنون پس از انقلاب اسلامی به دست آمده است،حضور در امور فرهنگی و اقتصادی نیز از دست خواهد رفت.و باید دانست که شرکت در امور سیاسی به قصد داده ی جامعه بر اساس حق و عدل و نگهداری جامعه از انحراف و به منظور حفظ دین خدا و نگهداری ارزش ها و اصالت ها و انتقال آن به نسل های آینده و برای پاک سازی و پاک داری کشورهای اسلامی از لوث وجود بیگانگان و استعمارگران و به منظور حفظ استقلال سرزمین های قرآنی از بهترین طاعات و بزرگترین عبادات است.اهل بیت(علیه السلام)به کسانی که می توانستند با حضور خود،حتی در دستگاه های جباران در رفع مشکلات مسلمانان،مؤثر باشند اجازه ی انزوا نمی دادند و روی همین اصل بود که علی بن یقطین ها در دستگاه های جباران بنی عباس،دارای پست و سمت بودند.(نوری همدانی،1383،صص457-455)

1-1-2.تأثیرات معاشرت

یکی از اموری که در تربیت اخلاق و در نتیجه در سعادت وی اثر شگفت آور دارد،معاشرت و مجالست با نیکان و صالحان است،یعنی معاشرت با کسانی که اولاً دارای عقل قوی و تجربه ی فراوان و علم وافر می باشد،بدیهی است به هر نسبت که مجالست نیکان و صالحان،در اصلاح بشر،مفید و مؤثر است،معاشرت و مجالست مردمان فاسد،روح را فاسد می سازد.شکی نیست که افراد از لحاظ تحت تأثیر و قرار گرفتن،مساوی نیستند.اما باید دانست که سزاوارترین چیزی که سزاوار است مورد سوء ظن قراربگیرد،نفس خود انسان است.زیرا باید دانست که تأثیر معاشرت ،آن قدر پنهان است که هرگز خود شخص،متوجه نمی شود.همان طور که انتقال میکروب ها از قبیل میکروب سل و غیره از شخصی به شخصی ،آن قدر مخفی از یک چشم عادی صورت می گیرد که هیچ کدام از آن ها نمی فهمند.انتقال صفات و روحیات نیز عیناً چنین است.(وافی،1388،صص86-85)

1-1-3.توقعات جامعه

یکی از توقعات جامعه که لازم است یک روحانی،دارا باشد،تواضع،جاذبه ی فوق العاده ای دارد.در مقابل،تکبر و خودبرتربینی،موجب مورد نفرت واقع شدن روحانی و طلبه درنزد دیگران می شود.از دیگر خصوصیات یک روحانی،داشتن روحیه ی خدمتگزاری،گشاده رویی،حسن خلق و برخورد خوب است.این گونه برخوردها نباید به تظاهر و ریا تعبیر شود،بلکه باید به صورت ملکه درآید و خالصانه صورت گیرد.که نتیجه ی آن،جای گرفتن در دل ها و جلب محبت و موّدت مردم خواهد بود و در نتیجه تبلیغ مؤثری برای دستورات اسلام است.کسانی که روحانی و چه غیر روحانی- در زندگی خود تضاد ندارند و گفتار و رفتارشان یکی است،در جامعه گل می کنند،هم در میان خانواده و هم در بین مردم،مورد احترام هستند.اما توقع از طلبه و روحانی،بیشتر است و از آنجا که،آن ها را الگوی جامعه می دانند،شاید توقع بی جایی هم نباشد.در خانواده های روحانی به خاطر،فضای معنوی آن،دغدغه ها،اضطراب ها،نارسایی ها و اختلافات،کمتر از اقشار دیگر است،اما باز هم طلبه و روحانی باید در رفتار خود بیشتر دقت کند تا حدس و گمان ها نیز پیش نیاید،عمده اشکالات در رفتار روحانی و طلبه،به عیب هایی که در باطن اوست برمی گردد.که اگر آدم سعی کند که واقعاً طالب رضای خدا باشد و آن طور که خدا دوست دارد رفتار کند،کارهای دیگرش هم اصلاح می شود.به هر حال در معاشرت با دیگران،دلسوزی،صمیمیت و خیرخواهی عنصر اصلی است.طلبه و روحانی باید برای حسن روابط با افراد جامعه،دیگران را صمیمانه دوست داشته باشد و به آن ها خدمت کندواین ها خواه ناخواه در رفتار و گفتارش ظاهر شده و باعث جلب محبت دیگران می شود این برای طلبه و روحانی،در امر معاشرت خیلی مهم است.زیرا در این صورت،حرف هایش را بهتر می پذیرند و سفارشات دینی اش را زودتر قبول می کنند.ولی اگر ببینند که عالم بی عمل است و خود را بالاتر از دیگران می داند،او را رها می کنند.پس ابراز محبت،از نفوذ در دیگران است.

از دیگر توقعات جامعه از روحانی و طلبه،حسن برخورد و گشاده رویی،الگوبودن در نزد مردم جامعه،پرهیز از حطام دنیوی و تنزل دادن دنیا در نظر خود،عدم توجه به مادیات و داشتن زیّ طلبگی،حمایت از محرومین و پابرهنگان، تأثیر رأفت و ملایمات،برخورد حکیمانه با مردم و جامعه،داشتن ارزش انسانی،اصلاح خویش،رایج کردن اخلاق اسلامی و خوب عمل کردن،ناچیز شمردن خویش،احترام به پدر و مادر،پاسخ به انتظار ویژه ی جامعه از روحانی ، الگوی شایسته ی جامعه و خوش زبان بودن؛زیّ طلبگی داشتن،داشتن ارتباط متعادل با بستگان،اختصاص وقت به جوانان اهل محل و دوستان وآشنایان که دلبستگی به تقاضای آن ها و احساس مسئولیت طلبه دارد.وبایذ حتماً در حدّ تعادل باشد.روحانی و طلبه باید این مطلب را برای اطرافیان خود جا بیندازد.(وافی،1388،صص522-512).