اسلام:
از نظر لغوی، از واژهی «سلم» گرفته شده و به معنای صلح و ترک جنگ (یا به احتمال اینکه از طریق خواندن مقابل، به این که خدا امر به صلح و منع از جنگ را قرار داده است و یا خبر دادن از اینکه خدا صلح را قرار داده و منع از جنگ کرده است).[1] همچنین به معنای تسلیم امر خدا بودن و اطاعت خدا را کردن و قبول کار خداست.[2]
اسلام از نظر اصطلاحی، بر شریعت پیامبر خاتم(صلی الله علیه و آله و سلم) اطلاق شده است.[3]
ولیّ:
از نظر لغوی از واژهی «ولی» گرفته شده و به معنای صاحب نعمتها بودن است[4] و همچنین در اسماء خداوند متعال، همان ناصر و یاری کننده است. قولی هم است که مراد از ولیّ را، متولّی و عهدهدار بودن امور عالم و خلائق که قائم به اوست، بیان میکند.[5]
ولیّ از نظر اصطلاحی، دارای معانی بسیاری است:
1- مالکیّت تدبیر امر و قضاوت بر سفیه، صغیر و مجنون؛[6]
1-9 ساختار پژوهش:
این تحقیق در سه فصل تنظیم شده است. فصل اول شامل کلیات و مفاهیم میباشد. فصل دوم با عنوان ساختار حکومت اسلامی در قرآن، به معرفی حکومتهای اسلامی ، استبدادی و دموکراسی پرداخته است و از اهداف، ویژگیها و وظایف حکومت اسلامی سخن به میان آورده است. در فصل سوم امتیازات حکومت اسلامی در قرآن همچون مشروعیت، مردمی بودن، آزادی، خدمتمداری و... مورد دقت نظر واقع شده است.
گفتار دوم: مفهوم شناسی
حکومت:
از نظر لغوی از واژهی «حکم» گرفته شده و به معنای محکم گردیدن کار، محکم و استوار بودن، مالک شدن در مال و داوری است.[7] همچنین به معنای بازگردانیدن انسان از ظلم و خراش یا طلب دیّت جراحاتی است که در آنها، دیهی معلومی نیست.[8]
حکومت از لحاظ اصطلاحی ،قدرت سیاسی است که امر ونهی می کند ،قانون گذاری وسیاست گذاری واجرا را برعهده دارد و مسئولیت قضاوت و برقراری نظم وامنیت رابردوش می کشد.[9]
1-5 سئوالات پژوهش:
سئوال اصلی:
ویژگیهای حکومت اسلامی در قرآن کدام است؟
سئوالات فرعی:
1- ساختار حکومت اسلامی در قرآن چگونه است؟
2- امتیازات حکومت اسلامی در قرآن چیست؟
1-6 فرضیه پژوهش:
حکومت اسلامی با داشتن برخی ویژگیها (الهی بودن ومردمی بودن) از سایر حکومتها ممتاز شده و بهترین نوع حکومت است.
1-7 روش پژوهش:
روشی که محقق در نوشتن این تحقیق از آن بهره گرفته است، روش تحلیلی-توصیفی است.
1-8 محدودیت و مشکلات پژوهش:
محدودیت فرصت زمانی برای نوشتن طرح و متن تحقیق پایانی نویسی و مشکل عدم دسترسی آسان به تایپیست از محدودیّات و مشکلات این تحقیق پایانی است.
امتیاز است.
1-3 اهداف و فوائد پژوهش:
در این تحقیق سعی شده است ویژگیهای حکومت اسلامی به طور اجمالی، با ذکر دلایلی از قرآن کریم بیان شود. همچنین با اثبات حکومت دینی و بیان تفاوتهای آن با حکومتهای دیگر (دموکراسی و استبدادی)، از شبهات وارده در اینباره کاسته شود تا فرصتی برای بهانه جویی دشمنان حکومت دینی باقی نماند.
1-4 پیشینه پژوهش:
پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) که بانی حکومت اسلامی هستند در زمان ایشان برخی به مقابله با حکومت ایشان میپرداختند و در زمان غیبت کبری این مخالفت را به اوج رساندند. قرآن کریم، نخستین کتابی است که راجع به این موضوع، آیاتی بیان کرده است. از کتابهای دست اوّل کلامی شیعه و سنّی، کتاب تجرید الاعتقاد از خواجه نصیرالدین طوسی و کتاب تاریخ یعقوبی از احمدبنیعقوب است. دو کتاب جدید هم مثل کتاب حکومت دینی (پرسشها و پاسخها)، تألیف حمیدرضا شاکرین است که از جمله بخشهای آن، تعریف حکومت دینی، حکومت دینی و مقتضیات زمان و مشروعیت و مقبولیت حکومت اسلامی است. همچنین کتاب حاکمیت دینی، تألیف عبدالله ابراهیم زاده است که بخشهای آن، دین و حکومت اسلامی، ولی فقیه و رهبری و مرجعیت است. این دو کتاب علاوه بر امتیازات و معتبر بودن، امتیازات و ویژگیهای حکومت اسلامی را نیز به طور اجمالی (طبق آیات قرآن) نیاورده و غیر تفسیری هستند. این تحقیق پایانی به دلیل مباحث جامعتر نسبت به کتب دیگر و تفسیری بودن، دارای
[1]- محمد بن مکرم، ابن منظور، همان، ج12، ص289.
[2]- خلیل بن احمد، فراهیدی، همان، ج7، ص265.
[3]- فقیه، دامغانی، الوجوه و النظائر، ج1، بیروت: دار العلم لاعلایین، 1390ق، ص246.
[4]- خلیل بن احمد، فراهیدی، همان، ج8، ص365.
[5]- محمد بن مکرم، ابن منظور، همان، ج15، ص407.
[6]- محمد حسین، طباطبایی، تفسیر المیزان، محمد باقر، موسوی همدانی(مترجم)، ج3، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1374، ص236.
[7]- محمد بن مکرم، ابن منظور، لسان العرب، ج12، بیروت: نشر دار صادر، چاپ سوم، 1414ق، ص140.
[8]- خلیل بن احمد، فراهیدی، کتاب العین، ج3، قم: انتشارات هجرت، چاپ دوم، 1410ق، ص66.
[9]- احمد ،واعظی ،حکومت دینی،حسین ،شفیعی(ویرایش)،چاپ دوم ،قم: نشرمرصاد ،1380، ص 20.